Filharmonia im. Leoša Janáčka w Ostrawie

Czysta radość, melodyjność, taneczne żywiołowe rytmy, słowiańska melancholia, zamiłowanie do folkloru… Czeską muzykę narodową, której ojcami byli Bedřich Smetana i Antonín Dvořák, a nieco późniejszym kontynuatorem Leoš Janáček, trudno pomylić z jakąkolwiek inną twórczością.

Uwertura do jednej z najsłynniejszych słowiańskich oper Sprzedana narzeczona Smetany to prawdziwy „przebój” muzyki doby romantyzmu. Opera napisana w 1866 roku to także kamień milowy w tworzeniu czeskiej opery narodowej, porównywalny w Polsce z „Halką” Stanisława Moniuszki. Smetana wykorzystał w niej folklor i rytmikę tańców czeskich, jednak bez zastosowania cytatów z muzyki ludowej.

Impulsem do napisania Koncertu skrzypcowego a-moll op. 53 było dla Dvořáka spotkanie z jednym z najznakomitszych skrzypków tego okresu, Josephem Joachimem, któremu utwór miał być dedykowany. Wirtuoz odniósł się jednak sceptycznie do gotowego dzieła i ostatecznie prawykonania dokonał czeski skrzypek František Ondříček. Utwór z liryczną medytacją w części środkowej oraz żywym finałem opartym na rytmie czeskiego tańca furianta idealnie wpisuje się w poczet najsłynniejszych koncertów romantycznych.

Tworzący na przełomie XIX i XX wieku Janáček jest spadkobiercą dwóch poprzednich kompozytorów, zarówno pod względem umiejętności wykorzystania potencjału orkiestrowego, jak i stosowania na szeroką skalę czeskiego folkloru. Jego pięcioczęściowa Sinfonietta premierę miała w 1926 roku, a adresatem dedykacji stały się… Czechosłowackie Siły Zbrojne. Kompozycja nieprzypadkowo zatem nosi często przydomek „Wojskowej”, a przeznaczona została na 25-osobową orkiestrę dętą.

Opera „Przygody Lisiczki Chytruski” pisana w latach 1921-1923, w jesieni życia kompozytora, powstała na kanwie… komiksu z tekstami poety Rudolfa Těsnohlídka i z rysunkami Stanislava Lolka, który ukazywał się w dzienniku „Lidové noviny”. Z pozoru komiczna historia leśniczego, który przygarnia pod swój dach tytułową lisiczkę, staje się pretekstem do postawienia ważnych życiowych pytań o współistnienie świata zwierząt i ludzi, cykliczność ludzkiego życia i skrywane pragnienia. Muzycznie Janáček oparł fabułę przede wszystkim na morawskiej muzyce ludowej z elementami impresjonistycznej harmoniki.

Dzieła swoich rodaków wykonają czescy muzycy: Filharmonia im. Leoša Janáčka w Ostrawie pod dyrekcją Rista Joosta, a koncert skrzypcowy zabrzmi w interpretacji Jana Mráčka.